Νίκος Σβορώνος: Το Ελληνικό Έθνος (Γένεση & διαμόρφωση του νέου ελληνισμού)

Ο Νίκος Σβορώνος, μέσωι του γνωστού του πονήματος για το Ελληνικόν Έθνος, ανατέμνει την συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα έως τα νεώτερα χρόνια. Πέρα και πάνω από ιδεολογικές αγκυλώσεις, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που δίνει η ιστορική μεθοδολογία, επιχειρεί να αποδώσει την διαχρονική πορεία του ελληνικού και να την θέσει στην κριτική του αναγνώστη.

Νίκος Σβορώνος: Το Ελληνικό Έθνος (Γένεση & διαμόρφωση του νέου ελληνισμού)

"Το έθνος είναι κι αυτό μια ιστορική κατηγορία, η κατακλείδα μιας σειράς σχηματισμών που βγαίνει ο ένας από τον άλλον σε μια συνεχή εξελικτική διαλεκτική πορεία με τη συνεργία πολλών παραγόντων, οι οποίοι δεν έχουν όλοι την ίδια λειτουργία, ούτε, επομένως, την ίδια βαρύτητα, για τον σχηματισμό του κάθε έθνους, που το καθένα απλώνει τις ρίζες του, άλλο μακρύτερα και άλλο λιγότερο μακριά, στον ιστορικό χρόνο."

Αναφορικά με την, επίμαχη για πολλούς, βυζαντινή περίοδο ο Νίκος Σβορώνος τονίζει:

"Μολονότι το Βυζάντιο συνεχίζει θεωρητικά το ρωμαϊκό κράτος και η λατινική εξακολουθεί να θεωρείται, ως τον 6ο αιώνα, η επίσημή του γλώσσα, στην πράξη η ελληνική έχει επιβληθεί παντού. Οι διοικητικοί όροι μεταφράζονται ελληνικά ή εξελληνίζονται ενωρίς, το κοινό επίσημο ρωμαϊκό δίκαιο έχει αρχίσει να πλουτίζεται με το ελληνιστικό δίκαιο και να γίνεται ελληνορωμαϊκό, οι νόμοι και τα διατάγματα των αυτοκρατόρων γράφονται ελληνικά, ή ελληνικά και λατινικά, η μελέτη και ερμηνεία του δικαίου καλλιεργείται στις μεγάλες ελληνικές σχολές της Ανατολής. Ο Ιουστινιανός, παρά το ρομαντικό του όνειρο της ανασύστασης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αναγκάζεται να δημοσιεύσει τις "Νεαρές" του διατάξεις στα ελληνικά και να επιτρέψει τη μετάφραση της κωδικοποίησης του, που στο τέλος εξετόπισε το λατινικό πρωτότυπο και έγινε η βάση για τις κατοπινές κωδικοποιήσεις, οι οποίες γράφονται, καθώς και ολόκληρη η νομοθεσία, ελληνικά. Ας προστεθεί, ακόμη, ότι στην δημοσιονομική του οργάνωση, στους θεσμούς του αγροτικού του συστήματος και της αγροτικής οικονομίας, και γενικότερα στην όλη του οικονομική και κοινωνική δομή, το Βυζάντιο είναι, στην ουσία, περισσότερο συνέχεια των ελληνιστικών βασιλείων της Ανατολής παρά της Ρώμης."