Ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, ο επονομαζόμενος και ως ο "Πατέρας της Ιστορίας" υπήρξε ο πρώτος γνωστός ιστοριογράφος του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ο ίδιος είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για τη Γεωγραφία και την Εθνογραφία με αποτέλεσμα να τις εντάξει στο ιστορικό του έργο. Ο Ηρόδοτος προβληματίζεται για τον εντοπισμό της ιστορικής αιτιότητος. Θεωρεί ότι όπως η Λογοτεχνία διαμορφώνει συνειδήσεις, αντίστοιχο ρόλο παίζει η Ιστοριογραφία.
Στο έργο του αναδεικνύεται η κοινή συνείδηση της ελληνικότητος, η οποία προσδιορίζει την ιδεολογία του ελληνικού κόσμου της κλασσικής εποχής. Για παράδειγμα στο 8ο του βιβλίο υπάρχει το περίφημο χωρίο στο οποίο προσδιορίζεται η εληνική καταγωγή:
"αύτις δε το Ελληνικόν εόν όμαιμόν τε και ομόγλωσσον και θεών ιδρύματά τε κοινά και θυσίαι ήθεά τε ομότροπα" (Ηροδότου Ιστορίαι: Βιβλίο Η' Ουρανία εδάφ. 144)
Το έργο του Ηροδότου διαιρείται σε 9 βιβλία τα οποία έχουν πάρει τα ονόματα 9 Μουσών:
Κλειώ
Ευτέρπη
Θάλεια
Μελπομένη
Τερψιχώρη
Ερατώ
Πολύμνια
Ουρανία
Καλλιόπη
Στο προοίμιόν του δίδει τον τρόπο βάσει του οποίου πραγματοποίησε την ιστορική του έρευνα: "Ηροδότου Αλικαρνησσέος ιστορίης απόδειξις ήδε". Παρουσιάζει την ιστορία του ως προβληματισμό για το νόημα των ανθρώπινων πράξεων, δείχνοντας εμφανή διάθεση να φωτίσει τα κίνητρα και τις προθέσεις τους. Προσπαθεί να ανιχνεύσει το μερίδιο της ευθύνης και της αναγκαιότητος πίσω από την ανθρώπινη μοίρα και την ιστορία.
Ο Ηρόδοτος θεωρεί ως ιστορική αρχή της αντιπαραθέσεως Ελλήνων και Περσών την κατάκτηση των ιωνικών πόλεων της Μικράς Ασίας από τον Λυδό βασιλιά Κροίσο. Χρησιμοποιεί, δε, μία τεχνική αναδρομικής κάλυψης των θεμάτων που χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τη μεθοδολογία του. Έτσι στο 1ο βιβλίο του κάνει αναφορά στους Λυδούς, τους Πέρσες και του Μασσαγέτες.
Στο 2ο του βιβλίο ασχολείται με την Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα. Στο 3ο μας ταξιδεύει στην Αιθιοπία. Στο 4ο ασχολείται με τη Σκυθία και την Κυρήνη ενώ προχωρά στην παράθεση ιστορικών πληροφοριών για τις ελληνικές Πόλεις-Κράτη. Στο 5ο συνεχίζει τις ιστορικές του αναφορές σε Αθήνα και Σπάρτη, γράφει για τη Θράκη και παραθέτει τα γεγονότα που οδήγησαν στην εξέγερση των Ιωνικών πόλεων της Μικράς Ασίας. Στο 6ο βιβλίο μας αποκαλύπτει ότι η Ιωνική επανάσταση αποτέλεσε την αφορμή για την εκστρατεία του Δαρείου το 490. Στη συνέχεια εξιστορεί τη Μάχη του Μαραθώνος, εξαίροντας τη συμβολή των Αθηναίων για την τελική νίκη, καυτηριάζοντας ταυτόχρονα τον μηδισμό ορισμένων πόλεων. Τέλος, τα 3 τελευταία βιβλία περιλαμβάνουν την εκστρατεία του Ξέρξη.
Κρίνοντας το έργο του Ηροδότου θα λέγαμε ότι έχει την τάση να αναλύει τα πράγματα ενώ με την πληρότητα των εικόνων του ζωγραφίζει στις πολυάριθμες και εκτεταμένες παρεμβάσεις του, οι οποίες διακόπτουν τη ευθύγραμμη εξιστόρηση των γεγονότων. Τα πρότυπά του για τις παρεμβάσεις αυτές τα παίρνει από τη Λογοτεχνία. Πρόκειται για αυτοτελείς αφηγήσεις, μικρής εκτάσεως και ιδιωτικού χαρακτήρα, οι λεγόμενες Νουβέλες (για παράδειγμα η ιστορία του βασιλιά των Λυδών Κανδαύλη και του υπασπιστού του Γύγη στο 1ο βιβλίο της ιστορίας του). Οι πηγές του, τώρα, χρησιμοποιούν την αυτοψία και την επιτόπου συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών, των οποίων, όμως, σε πολλές περιπτώσεις δεν ελέγχει την αξιοπιστία τους.
Θεμελιώδης έννοια στην κοσμοθεωρία του Ηροδότου αποτελεί η έννοια της Τάξης. Η Τάξη πηγάζει από τον Θεό, ο οποίος και την εγγυάται. Η υπέρβασή του μέτρου συνιστά ανατροπή της Τάξης και τιμωρείται. Η Θεία Δικαιοσύνη αποκαθιστά τη διασάλευση της ισορροπίας. Στους ανθρώπους η θεϊκή βούληση εκφράζεται μέσα από όνειρα, χρησμούς και προφητείες.
Αναφορικά με την ίδια την ιστορία, ο εξ Αλικαρνασσού ιστορικός θεωρεί ότι ακολουθεί μία κυκλική πορεία ακμής και παρακμής. Παρουσιάζει, επίσης την ελληνική κοσμοθεωρία, σύμφωνα με την οποία ο πλούτος και η χλιδή είναι στοιχεία που προσιδιάζουν στην ανατολίτικη νοοτροπία.
Το τελικό συμπέρασμα το Ηροδότου για το αποτέλεσμα των Περσικών πολέμων προσανατολίζεται στην ακόλουθη εξήγηση:
Η νίκη των Ελλήνων, και ειδικά των Αθηναίων, οφείλεται στην αποφασιστικότητα και την αυταπάρνηση την οποία επέδειξαν χάρις το δημοκρατικό τους πολίτευμα. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ήταν που τους καλλιέργησε την υπευθυνότητα και την προσήλωση στο ιδανικό της Ελευθερίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου