Οι θρησκευτικές ιδέες του Αδαμαντίου Κοραή

"Μακράν και από την Σκύλλαν της απιστίας και την Χάρυβδιν της δεισιδαιμονίας". 

(Αδαμαντίου Κοραή "Επιστολαί")

Παρασκευή σήμερα και δεν έχω σχολή, οπότε το θεώρησα ευκαιρία να κάνω μία αναφορά στον Αδαμάντιο Κοραή. Το βιβλίο αποτελεί μία διατριβή του Δημητρίου Σίμου Μπαλάνου αναφορικά με την άποψη του Κοραή για την θρησκεία. Συγκεφαλαιώνοντας τα γραφόμενα διαπιστώνουμε ότι:

Ο Αδαμάντιος Κοραής δήλωνε Πιστός Ορθόδοξος Χριστιανός, αποδεχόμενος την έννοια της Θείας Αποκαλύψεως. Ταυτόχρονα, όμως, στηλίτευε ανελέητα τα κακώς κείμενα της τότε (αλλά εν πολλοίς και της σημερινής) Εκκλησίας. Κατακρίνει την Καθολική Εκκλησία για την εκκοσμίκευση της αλλά και όσους από την Ορθόδοξη ακολουθούν αυτόν τον δρόμο. Θεωρεί ευτύχημα το Σχίσμα του 1054 καθόσον πιστεύει ότι η αυτοανακήρυξις του Πάπα σε κοσμικό ηγέτη παραβαίνει την εκκλησιαστική αποστολή. Επίσης, κατακρίνει τις όποιες προσπάθειες ενώσεως των Εκκλησιών από την στιγμή που η Δυτική Εκκλησία δεν έχει αλλάξει στάση.

Ο Κοραής, παράλληλα, είναι υπέρμαχος της ανεξιθρησκείας στο νέο ελληνικό κράτος που θα αναδυθεί από τις στάχτες του πολέμου της Εθνικής ανεξαρτησίας και θεωρεί ότι δεν έχει να φοβηθεί τίποτα η Ορθόδοξος Εκκλησία από αυτή. Εντύπωση, επίσης, προκαλεί το γεγονός στο ότι δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Αγίου Φωτός στα Ιεροσόλυμα και δίδει ως επιχείρημα το γεγονός ότι κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες δεν γίνεται καμμία αναφορά σε αυτό από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Στηλιτεύει, ακόμη, το γεγονός ότι οι ορθόδοξοι ακολουθούν το λανθασμένο Ιουλιανό Ημερολόγιο και όχι το διορθωμένο Γρηγοριανό.

Λίαν ενδιαφέρουσα είναι η πρότασή του για την εγγαμία των κληρικών (δεν διευκρινίζει εάν εννοεί και τους Επίσκοπους, παρότι κατά τους πρώτους αιώνες και οι Επίσκοποι μπορούσαν να είναι έγγαμοι) διότι θεωρεί πως η αγαμία είναι η μήτρα του κακού για πλείστα όσα ατοπήματα των κληρικών όπως η φιλαρχία, η τιτλομανία, η τυπολατρία, η φιλαργυρία, η σεξουαλική ανηθικότητα (αναφέρει ενδεικτικά πως είναι προτιμότερο ο κληρικός να έχει σύζυγο από το να χρεμετίζη ως ίππος θηλυμανής σε άλλες γυναίκες). Επιπρόσθετα είναι λάβρος κατά των Μοναστηριών και του Ασκητισμού, τον οποίο και απορρίπτει, μετά βδελυγμίας.

Γράφει χαρακτηριστικά:

"Τι καλόν είδε το γένος από τους καλογήρους; Δεν εστάθησαν πάντοτε φιλοτάραχοι, πάντοτε φιλόδοξοι, πάντοτε ύπουλοι; Δεν είναι αυτοί το αίτιον της σημερινής αξιοδακρύτου αιχμαλωσίας του γένους; Δεν είναι αυτοί οι οποίοι, όταν η βασιλεία των Ρωμαίων εψυχομάχει, όχι μόνον κατεγίνοντο εις μωράς και απαιδεύτους ζητήσεις, κατά την ρήσιν του Παύλου, αλλά έκαμαν και τους αυτοκράτορας θεολόγους αντί στρατηγών;"

Ο ίδιος κατακρίνει, αλύπητα, τους αγράμματους και φανατικούς ιερωμένους, οι οποίοι εμποδίζουν τους νέους να πάρουν σωστή παιδεία και να εκτείνουν τους ορίζοντές τους, με αποτέλεσμα και το Γένος να μένει πίσω σε σχέση με τα άλλα πολιτισμένα Έθνη. Γι' αυτό και ανάμεσα στις προτάσεις του δεσπόζει εκείνη που ζητά Ιερείς με ικανή Παιδεία ώστε να καθοδηγούν το σώμα των πιστών πέρα και πάνω από φανατισμούς, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Δεν ήταν, διόλου, τυχαίο πως πάντοτε κραύγαζε: "Δράξασθε Παιδείας". Διότι από εκεί εκκινούν και εκεί καταλήγουν όλα σε μία κοινωνία.