Η Βυζαντινή αυτοκρατορία στο 1ο τέταρτο του 7ου αιώνος

Χάρτης 610-627 μ.Χ

Τα σύνορα μεταξύ των δύο μεγάλων αυτοκρατοριών του πρώιμου μεσαίωνος -της Βυζαντινής και της Σασσανιδικής Περσίας- αλλάζουν συνεχώς κατά τα έτη 610 έως 627.

Το 627, μετά την συντριπτική νίκη των βυζαντινών στρατευμάτων του Ηρακλείου (610-641 μ.Χ εκδιώκει και φονεύει τον ανίκανο αυτοκράτορα Φωκά (602-610), εκστρατεύει νικηφόρα κατά των Περσών, αλλά αδυνατεί να αντιμετωπίσει τους Άραβες) επί των Σασσανιδών στην Νινευή, το Βυζάντιο προσαρτά ξανά την ανατολική Μικρά Ασία, την Μεσσοποταμία, την δυτική Αρμενία, την Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο.

Μετά από λίγα έτη θα χάσει οριστικά τις παραπάνω επαρχίες (πλην της Μεσσοποταμίας, μέρους της Συρίας και της Αρμενίας που θα επανακαταλάβει, πάλι προσωρινά, τον 9ο, 10ο και 11ο) από την αραβική επέκταση. Το δε βασίλειο των Σασσανιδών θα καταλυθεί από τους Άραβες και οι Πέρσες θα εξισλαμισθούν.

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία το 800 μ.Χ

Χάρτης το 800 μ.Χ

Το Βυζαντινό κράτος, η Δυτική Ευρώπη και η Μέση Ανατολή και Βόρειος Αφρική το έτος 800 μ.Χ. Εκείνη την χρονιά ο Πάπας Λέων ο Γ’ στέφει τον Καρλομάγνο ως αυτοκράτορα των Ρωμαίων, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις των βυζαντινών. Την ίδια εποχή στον θρόνο της Ρωμανίας (Βυζάντιο) βρίσκεται η περιβόητη ειρήνη η Αθηναία. Η ειρήνη, λίγα έτη πριν, το 797, είχε ανατρέψει τον γιο της Κωνσταντίνο τον Στ’ και τον είχε τυφλώσει.

Ο Καρλομάγνος, βλέποντας αυτό το “κενό” στο ύπατο αξίωμα του Βυζαντίου, ζήτησε σε γάμο την Ειρήνη ώστε να ενωθούν οι δύο αυτοκρατορίες, πράγμα που η ίδια δεν το αντιμετώπιζε αρνητικά. Υπήρξε, όμως, σφοδρή εναντίωση από τους ανώτερους βυζαντινούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα το 802 να αναρρηθεί στον βυζαντινό θρόνο ο Νικηφόρος ο Α’ που ήταν κατά της ενώσεως αυτής.

Στον χάρτη βλέπουμε πως το αραβικό χαλιφάτο έχει πλήρως αναχαιτισθεί στην Μικρά Ασία (εκτείνεται όμως στην Μέση Ανατολή, Βόρειο Αφρική σε ένα μεγάλο μέρος της Ισπανίας και κατέχει την Κύπρο) ενώ το Βουλγαρικό κράτος κατέχει μία μικρή περιοχή νοτίως και βορείως του Δουνάβεως, μετά τις άκρως επιτυχημένες εκστρατείες του Κωνσταντίνου του Ε’ (743-775). Από τα σλαβικά φύλα, σταδιακά, προκύπτουν οι εθνογενέσεις των Σέρβων και των Κροατών, οι Άβαροι έχουν περιοριστεί σε μία μικρή περιοχή στην σημερινή Ουγγαρία, οι Μαγυάροι βρίσκονται ακόμη στον Δνείστερο και το βασίλειο των Χαζάρων στον Καύκασο.

Η Ρωμαϊκή εξωτερική πολιτική. Το παράδειγμα του Αντιόχου του Δ'

Φωτό:  Συντομογραφία: "Στο όνομα της Συγκλήτου και του λαού της Ρώμης" (Senatvs PopvlvsQve Romanvs)

Όταν η Ρώμη δεν αστειεύεται:

Το 168 π.Χ Ο Αντίοχος ο Δ' καταλαμβάνει την Αλεξάνδρεια κατά την διάρκεια του 6ου Συριακού πολέμου (170-168 π.χ). Τότε εμφανίζεται ο απεσταλμένος τη Ρώμης Ποπίλλιος Λαΐνας ο οποίος διάβασε ψυχρά (δίχως να δεχτεί να χαιρετίσει τον Σελευκίδη Βασιλιά) στον Αντίοχο τις απαιτήσεις της Συγκλήτου για εκκένωση της Αλεξανδρείας και της υπόλοιπης Αιγύπτου από τα Συριακά στρατεύματα των Σελευκιδών. Ο Αντίοχος ζήτησε να συσκεφθεί με τους συμβούλους του αλλά τότε ο Λαΐνας έπραξε κάτι που δεν το περίμενε κανείς. Πήρε ένα κομμάτι κληματαριάς και χάραξε γύρω από τον Αντίοχο έναν κύκλο, λέγοντάς του ότι θα έβγαινε από αυτόν μόνον όταν θα του έδινε την απάντησή του. Ο Αντίοχος γνώριζε καλά ότι η Ρώμη δεν αστειεύονταν (το 190 π.Χ οι Ρωμαίοι με τον Σκιπίωνα τον Ασιατικό συνέτριψαν τον Αντίοχο τον Γ' στην Μάχη της Μαγνησίας, με την αμέριστη βοήθεια του ιππικού της Συμμάχου Περγάμου και πέταξαν έξω από την Μικρά Ασία τους Σελευκίδες) και βγήκε από τον κύκλο αποδεχόμενος τις εντολές της Συγκλήτου. 

Πρόκειται, αδιαμφισβήτητα για την επίδειξη ισχύος μέσω του "Δικαίου", διότι η Ρώμη επεκτάθηκε, αφενός μεν διεξάγοντας τον λεγόμενο και "Δίκαιο Πόλεμο", αφετέρου δε συντρίβοντας έναν-έναν (και ποτέ συνολικά) τους αντιπάλους της, ώστε να αποφύγει ανεπιθύμητες εναντίον της συμμαχίες. Να σημειώσουμε δε ότι λίγο καιρό πριν το παραπάνω γεγονός ο ύπατος Αιμίλιος Παύλος είχε νικήσει τον Μακεδόνα Βασιλιά Περσέα στην Μάχη της Πύδνας και είχε καταλύσει το Μακεδονικό Βασίλειο. 

Διαβάστε το επεισόδιο αυτό από τον Μεγάλο Ιστορικό Πολύβιο τον Μεγαλοπολίτη: 

"Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεμαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν ἀφικομένου, ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατηγός, τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζομένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος, πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον, ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγμα κατετέτακτο, προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτ' ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον, ὡς μὲν ἐμοὶ δοκεῖ, μὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθημα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουμένου, πότερα φίλιος ἢ πολέμιός ἐστιν. ἐπεὶ δ' ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι μεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων, ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγμα βαρὺ μὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανον· ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀμπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήματι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραμμένων· ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόμενον καὶ τὴν ὑπεροχήν, βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούμενον ὑπὸ Ῥωμαίων. οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαμβάνοντες ἅμα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως. ἦν δὲ τὰ γεγραμμένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεμαῖον πόλεμον. διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡμερῶν, οὗτος μὲν ἀπῆγε τὰς δυνάμεις εἰς τὴν Συρίαν, βαρυνόμενος καὶ στένων, εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόν· οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάμενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁμονοεῖν, ἅμα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέμπειν εἰς Ῥώμην, ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου, βουλόμενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάμεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν."